Bệnh FIP ở mèo là một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Bác sĩ Funpet sẽ cung cấp thông tin để giúp bạn hiểu rõ về FIP, từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, đến các phương pháp chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa bệnh FIP cho mèo một cách hiệu quả. Và liệu rằng khi phát hiện mèo bị FIP ta có chữa được không? Thân mời bạn tham khảo chi tiết trong bài viết sau đây.
Bệnh FIP ở mèo – Bệnh viêm phúc mạc là gì?
Viêm phúc mạc truyền nhiễm ở mèo (Feline Infectious Peritonitis – FIP) là một bệnh lý nguy hiểm do virus corona ở mèo (Feline Coronavirus – FCoV) gây ra.
Mặc dù FCoV khá phổ biến và không gây hại, mèo có thể bị tiêu chảy nhẹ và tự khỏi, nhưng FIP là một dạng hiếm gặp (là dạng biến thể tự thân của coronavirus) và có tỷ lệ tử vong cao lên đến 98%.
FCoV thường lây truyền qua đường phân của mèo và thường được tìm thấy ở những nơi có mật độ mèo cao và vệ sinh kém. Có hai dạng FCoV chính:
- Virus Corona đường ruột (FECV): Gây nhiễm trùng đường ruột ở mèo, thường không có triệu chứng hoặc gây ra các triệu chứng nhẹ.
- Virus viêm phúc mạc truyền nhiễm (FIP): Là một biến thể nguy hiểm của FECV, gây ra bệnh FIP với các biểu hiện lâm sàng nghiêm trọng và tiên lượng xấu. FIP ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể mèo, bao gồm gan, phổi, ruột và đặc biệt là màng phúc mạc – một lớp màng bao bọc các cơ quan trong ổ bụng. Bệnh có thể lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mèo bệnh, đặc biệt là nước bọt và phân.
Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp nhiễm FCoV đều tiến triển thành FIP. Sự biến đổi của FECV thành FIP phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Yếu tố di truyền: Một số giống mèo thuần chủng có khuynh hướng di truyền dễ mắc FIP hơn.
- Độ tuổi: Mèo con, mèo già có sức đề kháng yếu có nguy cơ mắc FIP cao hơn.
- Tình trạng miễn dịch: Mèo có hệ miễn dịch suy yếu, mèo đang mắc các bệnh lý khác như viêm dạ dày ruột, tiểu đường, hoặc nhiễm trùng có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho FIP phát triển.
- Môi trường sống: Môi trường sống căng thẳng, đông đúc làm tăng nguy cơ nhiễm FCoV và biến đổi thành FIP.
Dấu hiệu mèo bị FIP
Trong giai đoạn đầu nhiễm virus gây viêm phúc mạc truyền nhiễm (FIP), mèo thường không biểu hiện triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể xuất hiện các dấu hiệu không đặc hiệu như tiêu chảy hoặc nôn mửa nhẹ, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý đường tiêu hóa thông thường khác.
Khi bệnh FIP tiến triển, các triệu chứng đặc trưng sẽ dần xuất hiện sau vài ngày đến vài tuần kể từ khi nhiễm virus. Bệnh FIP ở mèo sẽ biểu hiện qua 2 thể là thể ướt và thể khô. Tùy thuộc vào thể bệnh, triệu chứng có thể khác nhau:
Triệu chứng khi mèo bị FIP thể ướt
Tích tụ dịch: Dịch tiết viêm tích tụ trong khoang bụng gây ra tình trạng bụng phình to hoặc dịch tích tụ trong khoang ngực gây khó thở, và thở gấp. Nguyên nhân là do virus gây ra tình trạng viêm thành mạch khiến cho dịch trong thành mạch rò rỉ vào trong khoang ngực và khoang bụng
Giảm cảm giác thèm ăn và sụt cân: Mèo có thể chán ăn, bỏ ăn, dẫn đến sụt cân nhanh chóng và suy nhược cơ thể.
Vàng da và sốt: Mèo có thể xuất hiện vàng da, niêm mạc nhợt nhạt, kèm theo sốt cao. Dịch tiết viêm thường có màu vàng, dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như ung thư hoặc bệnh gan.
Triệu chứng khi mèo bị FIP thể khô
Viêm phúc mạc ở mèo thể khô mang nhiều điểm tương đồng với thể ướt. Các triệu chứng điển hình bao gồm biếng ăn, giảm lượng thức ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn. Mèo có thể sụt cân, mệt mỏi và ít vận động.
FIP thể khô gây ra hiện tượng viêm mãn tính ở nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể mèo, 30% ảnh hưởng đến não, 30% ảnh hưởng đến mắt và 40% ảnh hưởng đến các cơ quan khác như gan, thận, phổi,…
Tuy nhiên, khác với thể ướt, vàng da có thể xuất hiện hoặc không ở thể khô. Bệnh viêm màng bồ đào có thể làm thay đổi màu mống mắt sang nâu. Các hạch bạch huyết ở màng treo ruột cũng có thể bị sưng. Viêm đường hô hấp có thể gây sốt nhẹ và tiêu chảy tái phát.
Đặc biệt, khoảng 35% số mèo mắc viêm phúc mạc thể khô có biểu hiện thần kinh như thay đổi hành vi, co giật, rối loạn hoặc mất phương hướng vận động, đi đứng không vững.
Bệnh FIP ở mèo lây nhiễm như thế nào?
Tiếp xúc trực tiếp: Virus FCoV (Feline Coronavirus), tiền thân của virus gây bệnh FIP, thường được tìm thấy với số lượng lớn trong nước bọt và phân của mèo đang trong giai đoạn nhiễm trùng cấp tính. Mèo khỏe mạnh có thể bị lây nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp với các chất dịch này, ví dụ như thông qua hành vi chải chuốt lẫn nhau hoặc dùng chung khay vệ sinh.
Lây truyền từ mẹ sang con: Mèo mẹ mang virus FCoV có thể lây truyền cho mèo con trong quá trình mang thai hoặc cho con bú. Đây là một trong những con đường lây truyền phổ biến nhất, đặc biệt là ở mèo con từ 5 đến 8 tuần tuổi.
Tiếp xúc gián tiếp: Virus FCoV có thể tồn tại trong môi trường bên ngoài cơ thể mèo trong vài tuần. Do đó, mèo có thể bị lây nhiễm gián tiếp thông qua việc tiếp xúc với các bề mặt hoặc đồ vật bị ô nhiễm bởi phân hoặc nước bọt của mèo bệnh.
Lây truyền qua đường hô hấp: Mặc dù ít phổ biến hơn, nhưng một số chủng FCoV có khả năng lây truyền qua đường hô hấp. Mèo khỏe mạnh có thể hít phải các giọt dịch tiết đường hô hấp chứa virus trong không khí từ mèo bệnh và bị lây nhiễm.
Mèo bị FIP có chữa được không?
Nếu không phát hiện kịp thời thì khả năng hồi phục hoàn toàn của mèo sau khi mắc FIP là cực kỳ thấp, tỷ lệ tử vong lên đến 98%. Tuy nhiên nếu được phát hiện sớm, từ những dấu hiệu nhỏ nhất và mèo được mang đến cơ sở điều trị kịp thời, cơ hội chữa trị sẽ cao hơn và vẫn có khả năng khỏi bệnh, tuy nhiên chi phí để chữa bệnh FIP hiện tại khá cao.
Đây là mèo Bư, nhờ được chủ phát hiện và đưa đến thú y sớm khi em chỉ vừa mới xuất hiện triệu chứng mệt mỏi và bụng phình to. Với chuyên môn của bác sĩ Funpet cùng sự nỗ lực, khả năng hấp thụ thuốc tốt của mèo, sau lộ trình 22 ngày điều trị thì kiểm tra lại dịch ổ bụng đã hết hẳn, kết quả âm tính với virus và Bư đã được xuất viện về với gia đình.
Chẩn đoán và điều trị bệnh FIP ở mèo
Hiện tại, chưa có phương pháp chẩn đoán sớm đặc hiệu cho bệnh viêm phúc mạc truyền nhiễm (FIP). Các xét nghiệm hiện có chỉ có thể phát hiện sự hiện diện của virus corona ở mèo (FCoV), nhưng không thể phân biệt được giữa FCoV không gây bệnh và FIPV (Feline Infectious Peritonitis Virus) – biến thể gây bệnh FIP.
Khi mèo nhiễm virus corona đường ruột (FECV) thông thường, thường không cần điều trị đặc hiệu vì hệ miễn dịch của mèo có khả năng tự tạo ra kháng thể chống lại virus. Tuy nhiên, một số trường hợp mèo có thể tự khỏi bệnh nhờ đáp ứng miễn dịch nhưng vẫn có thể tái nhiễm FECV trong vòng một tuần.
Tuy nhiên, khả năng phục hồi tự nhiên của mèo chỉ có thể xảy ra khi virus FCoV chưa biến đổi thành FIP hoặc trong giai đoạn rất sớm của quá trình phát triển bệnh.
Một số mèo khác có thể mang virus suốt đời và chỉ cần điều trị hỗ trợ bằng kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng thứ phát. Bên cạnh đó cũng có trường hợp tái phát và virus FEVC đột biến thành FIP khiến mèo bị FIP và cực kỳ nguy hiểm.
Hiện nay, chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu nào được chứng minh là có thể chữa khỏi hoàn toàn FIP. Các biện pháp điều trị hiện tại chủ yếu tập trung vào việc giảm nhẹ triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho mèo bệnh, bao gồm:
Điều trị hỗ trợ: Sử dụng các loại thuốc như corticosteroid để giảm viêm và ức chế miễn dịch, kháng sinh để kiểm soát nhiễm trùng thứ phát, truyền dịch để bù nước và điện giải.
Chăm sóc dinh dưỡng: Cung cấp chế độ ăn giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa để giúp mèo duy trì sức khỏe và tăng cường hệ miễn dịch.
Gần đây, một số nghiên cứu đã cho thấy tiềm năng của các loại thuốc kháng virus như GS-441524 và Remdesivir trong điều trị FIP. Tuy nhiên, các loại thuốc này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm và chưa được cấp phép sử dụng rộng rãi do chi phí cao và một số tác dụng phụ tiềm ẩn.
Phòng ngừa bệnh Viêm phúc mạc ở mèo
Tiêm phòng vaccin FIP:
Vaccin FIP là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay. Tuy không bảo vệ hoàn toàn 100%, nhưng vaccin có thể giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu mèo không may nhiễm FIP. Nên tiêm phòng cho mèo khi đủ tuổi và theo lịch tiêm chủng của bác sĩ thú y khuyến cáo.
Hạn chế tiếp xúc với mèo lạ:
Virus FIP lây truyền chủ yếu qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mèo bệnh. Do đó, hạn chế cho mèo tiếp xúc với mèo lạ, đặc biệt là mèo hoang hoặc mèo có nguồn gốc không rõ ràng, là một biện pháp quan trọng để ngăn ngừa lây nhiễm.
Vệ sinh môi trường sống:
Giữ vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, thường xuyên vệ sinh khay vệ sinh, bát ăn, đồ chơi của mèo bằng các dung dịch sát khuẩn chuyên dụng. Điều này giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm virus FIP qua môi trường.
Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý:
Một chế độ dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ chất dinh dưỡng giúp tăng cường hệ miễn dịch của mèo, giúp mèo có sức đề kháng tốt hơn để chống lại bệnh tật, bao gồm cả FIP.
Khám sức khỏe định kỳ:
Đưa mèo đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và các bệnh lý tiềm ẩn, bao gồm cả FIP. Chẩn đoán sớm FIP có thể giúp tăng khả năng điều trị thành công và cải thiện tiên lượng cho mèo.
Lưu ý: FIP có thể dễ bị nhầm lẫn với các bệnh truyền nhiễm khác ở mèo. Vì vậy, khi thấy mèo có bất kỳ biểu hiện sức khỏe bất thường nào, hãy đưa mèo đến bác sĩ thú y để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Bác sĩ Funpet giải đáp một số thắc mắc liên quan đến “Bệnh FIP ở mèo”
Bệnh fip ở mèo có lây sang người không?
Bệnh FIP ở mèo không lây sang người, vì gây bệnh FIP ở mèo là alphacoronavirus còn gây bệnh covid 19 cho người là betacoronavirus.
Liệu có phải tất cả mèo nhiễm virus Corona (FCoV) đều sẽ phát triển thành bệnh FIP?
Không, không phải tất cả mèo nhiễm FCoV đều sẽ chuyển thành bệnh FIP. Chỉ khoảng 5-10% số mèo nhiễm FCoV mới phát triển thành bệnh FIP. Đa số mèo nhiễm FCoV sẽ không bị bệnh hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ.
Liệu có phải mèo càng già thì càng dễ mắc bệnh FIP?
Không hoàn toàn đúng. Mặc dù mèo già có hệ miễn dịch yếu hơn nên dễ mắc bệnh hơn, nhưng mèo ở mọi lứa tuổi đều có thể mắc FIP. Thực tế, hầu hết các trường hợp FIP xảy ra ở mèo dưới 2 tuổi.
Có phải mèo thuần chủng dễ mắc bệnh FIP hơn mèo lai?
Có một số nghiên cứu cho thấy mèo thuần chủng có tỷ lệ mắc FIP cao hơn, đặc biệt là các giống mèo có mặt phẳng như Ba Tư. Tuy nhiên, mèo lai cũng có thể mắc bệnh.
Có phải mèo bị nhiễm virus bạch cầu (FeLV) dễ mắc FIP hơn?
Đúng vậy. Mèo bị nhiễm FeLV có hệ miễn dịch yếu hơn, nên dễ mắc các bệnh truyền nhiễm khác như FIP. Trước khi có vắc xin FeLV, khoảng 30-50% mèo mắc FIP đồng thời cũng mắc FeLV.